Fake News คืออะไร?

Fake News หรือที่เขียนทับศัพท์ว่า เฟคนิวส์ คือ ข่าวปลอม ที่แชร์ผ่าน Social Network หรือ Social Media อย่าง Facebook, Twitter และ LINE เป็นต้น ซึ่งข้อความหรือข่าวเหล่านี้สามารถสร้างความเข้าใจผิดและความเสียหายแก่สังคมได้ และการกระจายข่าวปลอมมักเกิดขึ้นอย่างรวดเร็วและสามารถกระจายไปยังกลุ่มคนจำนวนมาก โดยงานวิจัยพบว่าข่าวปลอมหรือ Fake News เข้าถึงผู้ที่อ่านได้มากกว่าข่าวจริงถึง 6 เท่า และข่าวเหล่านั้นมักเกิดจากคนจริงๆ มากกว่า Bot (โปรแกรมหรือหุ่นยนต์ที่ถูกสร้างขึ้น) และปัจจุบันมีผู้ใช้งานสื่อสังคมออนไลน์เป็นจำนวนมากจึงเกิดการแพร่ข่าวปลอมโดยผู้ส่งสาร/ผู้อ่านไม่ได้ตรวจสอบ แล้วทำการส่งต่อไปเรื่อยๆ ที่กระจายสู่ผู้อื่นอย่างรวดเร็ว

แน่นอนว่าการเกิดขึ้นของข่าวปลอม นำมาซึ่งการตรวจสอบข้อมูลมากเพิ่มขึ้น อย่างตัวอย่างของ Covidtracker ของบริษัท 5Lab ที่ทำแผนที่ประเทศไทยสำหรับพิกัจจุดที่มีผู้ติดเชื้อ COVID-19 (อ่านเพิ่มเติม >> ‘Covidtracker’ เว็บแผนที่ข้อมูลจุดที่พบการติด COVID-19) ที่มีป้ายแจ้งเตือนบอกจุดที่มี Fake News หรือข่าวปลอมที่ว่าพบการผู้ติดเชื้อนะจุดนั้น เป็นต้น ซึ่งข่าวที่เกิดขึ้นในช่วงที่เกิดโรคระบาดหรือการแพร่ระบาดของไวรัสโคโรน่า ส่งผลกระทบต่อสังคมเป็นอย่างมาก ทำให้หลายคนเป็นกังวลกับข่าวมากเกินไป สถาพจิตใจอาจจะย่ำแย่เพิ่มขึ้น รวมถึงการปลอมว่าสิ่งนั้นสามารถป้องกันไวรัสได้หรือแนะนำวิธีการทำอุปกรณ์ป้องกันหรือยารักษาที่ผิดๆ ทำให้คนที่ไม่ได้กรองข่าว สามารถทำตามวิธีข่าวปลอมนั้นๆด้วย และข่าวเกี่ยวกับโรคไวรัสโคโรน่าหรือ COVID-19 ล่าสุดคือ การแจ้งเตือนให้กักตุนสินค้า-อาหารโดยด่วน ซึ่งจริงๆการกักตุนอาหารสามารถทำได้ แต่ใช่ว่าจะไปเหมาซื้อที่ไม่จำเป็นต้องใช้มากักตุน เพราะหลายคนที่จำเป็นต้องใช้สินค้าเหล่านั้นก็มีมาก บางครั้งอาจส่งผลกระทบทั้งในภาคการผลิตสินค้านั้นๆด้วย

โดยส่วนใหญ่ต้นเหตุการเกิดขึ้นของข่าวปลอมคือการทำให้ผู้รับสารเข้าใจแบบนั้น ซึ่งเป็นสิ่งที่ผิด เพราะสิ่งที่ตามมาคือคนไม่สามารถแยกแยะข้อมูลข่าวสารได้ว่าอันไหนจริงอันไหนปลอม เพราะข่าวปลอมบางข้อความอ้างอิงไปถึงบุคคลหรือแหล่งอ้างอิงว่ามาจากงานวิจัย บางครั้งอาจเกิดขึ้นเพียงเพื่อใส่ร้ายหรือเพียงบิดเบือนข้อมูลบางอย่าง และหลายคนที่หลงเชื่อข่าวปลอมเหล่านั้นก็ส่งต่อสู่บุคคลอื่นๆได้ ส่งผลต่อการเข้าใจผิด เป็นต้น ซึ่งหลายข่าวปลอมมักเป็นประเด็นที่กำลังถกเถียงกันในสังคมออนไลน์หรือข่าวล่าสุดที่กำลังเป็นกระแส โดยข่าวปลอมมักจะเกิดจากคนที่ไม่ได้เป็นที่รู้จักเป็น user ที่สร้างขึ้นมาใหม่เพื่อเผยแพร่ข่าวปลอมและไม่ได้เป็นคนที่มีอิทธิพลทางออนไลน์ แต่ปัจจุบันหลายคนที่มีอิทธิพลในโลกออนไลน์ก็อาจมีการหลงเชื่อข่าวปลอม จึงควรตรวจสอบให้ดีเช่นกัน

แต่อย่างไรก็ตามการเกิดขึ้้นของทุกข้อมูลหรือข่าวในสังคมออนไลน์นั้น มีผลกระทบต่อสังคมของคนจริงๆอย่างมาก จึงจำเป็นต้องใช้วิจารณญาณในการเสพสื่อและวิเคราะห์ให้ดีก่อนแชร์หรือส่งต่อ เพราะข้อมูลที่เกิดขึ้นทั้งในรูปแบบข้อความ ภาพ เสียงหรือวิดีโอก็สามารถเป็นข้อมูลที่ถูกปลอม ตัดต่อ หรือสร้างขึ้นมาได้